Rok: 2014

---

• 10 sierpnia 2014

  Jak zapisać myśli bohaterów

  P. Strzegomski zadał szalenie istotne pytanie: Panie Pawle, a co z przedstawianiem myśli? Banda złoczyńców była coraz bliżej. Już po mnie, pomyślał. Zrezygnowany, spuścił głowę. Nigdy nie poznam swego nienarodzonego dziecka. czy Już po mnie – pomyślał. Zrezygnowany, spuścił głowę. – Nigdy nie poznam swego nienarodzonego dziecka. Przyznam, że redagując książki, w tym względzie pozostawiam autorowi szeroką dowolność, trzymając się […]

• 31 lipca 2014

  Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (11)

  Na podsumowanie miesiąca kolejne ciekawostki językowe. Przygotowując je, korzystaliśmy przede wszystkim z publikowanych na naszej stronie komentarzy Czytelników. 1. Czy wiesz, że… …poprawnie piszemy sensu stricto, a nie sensu stricte. Ta ostatnia forma jest często spotykanym błędem, który zdradza brak znajomości gramatyki łacińskiej. 2. Czy wiesz, że… …poprawne formy zapisu dat to m.in. 2 sierpnia 2014 r. oraz 2.08.2014. Można […]

• 27 lipca 2014

  Grejfrut czy grejpfrut

  Które z powyższych brzmień jest poprawne? W wymowie często słyszymy uproszczone grejfrut. Forma ta nie jest piętnowana przez językoznawców, ale uznawana po prostu za potoczną, możliwą do zaakceptowania w polszczyźnie mówionej. Należy tylko zwracać uwagę, by grejfrut nie przedostawał się do języka pisanego, w którym uchodzi raczej za błąd. Poprawne formy zapisu to grejpfrut i grapefruit (choć ta oryginalna pisownia […]

• 18 lipca 2014

  Tudzież. Jakie znaczenia przypisujemy temu wyrazowi

  Wydawnictwa poprawnościowe i strony zajmujące się błędami językowymi przestrzegają, że wyraz tudzież to synonim ‘i, oraz’, a nie ‘albo, lub’. I tradycyjnie rzeczywiście wyraz ten miał wskazywane znaczenie. Skoro jednak dziś zdecydowana większość użytkowników języka – powiedziałbym, że wszyscy poza tymi, którzy dowiedzieli się ze słowników lub ze wspomnianych artykułów, że sens wyrazu jest (był?) inny – rozumie to słowo […]

• 11 lipca 2014

  Skąd się wzięły krokodyle łzy

  Niegdyś panował pogląd, że przed zjedzeniem swojej ofiary, krokodyl roni łzy, jakby z żalu za nią. Stąd wzięło się określenie krokodyle łzy. Warto pamiętać, że ktoś, kto wylewa krokodyle łzy, to nie ktoś pogrążony w wielkiej rozpaczy, ale ktoś, kogo żal jest li tylko udawany, na pokaz; ktoś, kto za chwilę gotów będzie wbić nóż w plecy tego, nad którym […]

• 7 lipca 2014

  Dialogi. Narracja wielką czy małą literą?

  Teksty dotyczące pisania dialogów cieszą się na naszej stronie dużym zainteresowaniem, dlatego z wielką przyjemnością po raz kolejny podejmujemy ten temat. Oto pytanie zadane niedawno przez p. Lenę: Szanowni Państwo, Redaguję właśnie tekst, w którym zdarzają się co i rusz takie konstrukcje: – Jesteś mi tu potrzebny – mówiąc to, wykonał niemal niezauważalny gest ręką. Zastanawiam się, jak zapisać to […]

• 30 czerwca 2014

  Ciekawostki językowe (10). Mundial

  W tym miesiącu w naszym cyklu ciekawostek językowych przedstawiamy kilka związanych z trwającym w Brazylii mundialem. 1. Już dziś wiemy na pewno, że mundial nie będzie miał drugiego najlepszego strzelca i drugiej najlepszej drużyny. Język polski wciąż nie akceptuje tej kalki z języka angielskiego. Za pół miesiąca poznamy natomiast drugiego zawodnika w klasyfikacji strzelców, drugiego zawodnika pod względem liczby strzelonych […]

• 26 czerwca 2014

  Jak określać mieszkańców Wybrzeża Kości Słoniowej

  Ostatnio Karol, mój znajomy, zapytał mnie o bardzo interesującą kwestię związaną z odbywającym się w Brazylii mundialem: Jak nazwać reprezentanta Wybrzeża Kości Słoniowej? Nie będzie to chyba Wybrzeżanin? Spotkałem się z ładnym określeniem Iworczyk, tyle że to nie po polsku. No więc jak mówić? W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod hasłem Wybrzeże Kości Słoniowej czytamy: Nazw mieszkańców i przymiotnika […]

• 18 czerwca 2014

  Jednostki z ułamkami dziesiętnymi

  Pan Marek pyta: Jak należy odmieniać jednostki w połączeniu z ułamkami dziesiętnymi, np: 2,5 zł – dwa i pięć dziesiątych złotego czy złotych; 0,31 cm – trzydzieści jeden setnych metra czy metrów. W Nowym słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod hasłem Liczebnik czytamy: Liczebniki ułamkowe wymagają określenia rzeczownikowego w dopełniaczu; najczęściej jest to dopełniacz liczby pojedynczej. (…) te liczebniki, które określają […]

• 15 czerwca 2014

  Raport o błędach językowych w internecie

  W ostatnim tygodniu otrzymałem mailem od jego autorów interesujący raport Instytutu Monitorowania Mediów „o większych i mniejszych błędach językowych w internecie”. Jak się okazuje, nikt nie jest nieomylny, a najczęściej powtarzany błąd pojawił się ponad 30 tysięcy razy w setkach serwisów internetowych. Przedstawiamy listę najczęściej popełnianych błędów i jednocześnie – wraz z komentującym wyniki badania językoznawcą Mirosławem Bańko – przestrzegamy […]

• 8 czerwca 2014

  Yves Saint Laurent – jak odmieniać (Yves’a, o Yvie)

  Odmiana imion i nazwisk obcych, a francuskich w szczególności, nastręcza tylu problemów, że temat ten zawsze warto podejmować. Zuzanna pyta: Jak będzie z odmianą imion i nazwiska francuskiego projektanta Yves Saint Laurent, film o Yves Saint Laurencie? Imiona i nazwiska w języku polskim, także imiona i nazwiska obce – o czym warto stale przypominać – z reguły są odmienne. W […]

• 6 czerwca 2014

  Karze i każe. Rzadko i żaden

  Niby oczywistości, ale jednak warto o nich przypomnieć, bo wbrew pozorom wielu użytkowników języka ma tendencję do mylenia pisowni tych wyrazów. Karze – pochodzi o karać. Np. Sędzia karze zawodników żółtymi kartkami. Każe – pochodzi o kazać. Np. Sędzia każe mu podejść bliżej, potem wyciąga kartkę. Dlaczego wiele osób myli pisownię tych wyrazów? Myślę, że przyczyny są dwie. Po pierwsze […]

• 30 maja 2014

  Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (9)

  Zbliża się koniec miesiąca, na jego podsumowanie kolejne ciekawostki językowe. 1. Czy wiesz, że… …wszystkie nazwiska polskie w rodzaju męskim są odmienne? Także te zakończone w mianowniku na -o. 2. Czy wiesz, że… …wyrazy typu iPhone, także na początku zdania, zapisujemy w oryginalnej formie, rozpoczynając od małej litery? Zob. http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=7888. 3. Czy wiesz, że… …męskie nazwiska i imiona zakończone na […]

• 18 maja 2014

  Z Instagrama czy z Instagramu. Na Instagram czy na Instagrama

  Otrzymaliśmy ostatnio następujące pytanie: Mam problem z jedną kwestią. Nie wiem, jak prawidłowo odmienia się słowo „Instagram”. Wiele osób korzysta z „Instagrama” czy z „Instagramu”? Byłabym bardzo wdzięczna za odpowiedź. Będąc konsekwentnym, podobnie jak w przypadku innych form dopełniacza wyrazów związanych z określeniami narzędzi w ramach nowych technologii użyłbym końcówki -a i powiedziałbym Instagrama. Podobnie jak: e-maila, SMS-a, Facebooka, Twittera. […]

• 13 maja 2014

  Należał, należało, należały. Wymagania gramatyczne rzeczowników

  Otrzymaliśmy ostatnio następującą wiadomość: Proszę o sprawdzenie poniższego zdania. Moją wątpliwości budzi użyty wyraz „należał”, czy ze względu na kilka czynności wymienionych po nim stosowniejsze jest użycie formy „należało”? Z góry dziękuję za podpowiedź. Do jego zakresu obowiązków należał: – montaż tras kablowych i przewodów według rysunku technicznego, – podłączanie przewodów do: lamp, gniazd, włączników oraz urządzeń przemysłowych, – montaż […]

• 4 maja 2014

  „Wymagana pomoc osób trzecich” czy… „drugich”

  Otrzymaliśmy ostatnio następujące pytanie: Chciałabym się dowiedzieć dlaczego czytając różne materiały jedni autorzy używają zwrotu, np „wymagana pomoc osób trzecich”, a inni „wymagana pomoc osób drugich”. Która z tych form jest poprawna i dlaczego? Na początek pewna istotna uwaga dotycząca powyższego zdania. Pomijając kwestie interpunkcyjne, zaznaczę tylko, że początek zdania powinien brzmieć inaczej. A przynajmniej tak sądzę. W powyższej formie […]

• 15 kwietnia 2014

  Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (8)

  Zbliżają się Święta Wielkanocne, dlatego ciekawostki językowe w tym miesiącu odnoszą się do pisowni wielką lub małą literą nazw związanych z Wielkim Tygodniem i Wielkanocą. 1. Czy wiesz, że… …takie nazwy jak Niedziela Palmowa, Wielki Czwartek, Wielka Sobota, Wielkanoc piszemy od wielkich liter? Należą one bowiem do tzw. urzędowych nazw świąt. 2. Czy wiesz, że… …wielkimi literami zapisujemy również takie […]

• 11 kwietnia 2014

  Współpraca z fanpage’em Poprawna polszczyzna

  Z niemałą satysfakcją informujemy naszych Czytelników, że kilka tygodni temu nawiązaliśmy współpracę z Poprawną polszczyzną, doskonałym facebookowym fanpage’em, który posiada obecnie 122 tys. like’ów i wykonuje wspaniałą pracę dla naszego języka. Tym większa to dla nas nobilitacja, że to sama Poprawna polszczyzna zaprosiła nas do regularnej współpracy. Po opublikowaniu na profilu pierwszych wpisów i nam przybyło nieco like’ów na Facebooku. […]

• 6 kwietnia 2014

  Cóż to za Filip wyrwał się z konopi?

  Istnieją dwie formy zapisu tego przysłowia: – wyrwał się jak Filip z Konopi (lub z konopi); – wyrwał się jak filip z konopi. Która z nich jest poprawna? Słowniki nie są w tej kwestii zgodne, niejednokrotnie podając jednak obie formy jako alternatywne. Jak pisze prof. Mirosław Bańko w Małym słowniku wyrazów kłopotliwych, zwyczaj językowy każe dopuścić obydwie pisownie – z […]

• 30 marca 2014

  Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (7)

  Zbliża się koniec miesiąca, na jego podsumowanie trzy kolejne ciekawostki językowe. 1. Czy wiesz, że… …takie konstrukcje jak drugi najbogatszy są uznawane za błędne? Wskazuje na to zresztą sama logika (bo albo ktoś jest najbogatszy, albo nie jest). Jest to kalka z języka angielskiego, której należy stanowczo unikać, zastępując ten zwrot takimi jak np. drugi pod względem zamożności. 2. Czy […]

---