Rok: 2013


  • W ZUS, w ZUS-ie czy w ZUSie

    Pod wpisem Urząd Skarbowy czy urząd skarbowy. O pisowni nazw urzędów użytkowniczka o nicku Uczeń napisała: Chciałam Pana zapytać o poprawną formę odmieniania skrótu ZUS. Spotkałam się z tym na konkursie polonistycznym. Można napisać ZUS-ie czy ZUSie? Czy PKO jest odmienne? Jako poprawne formy miejscownika skrótowca ZUS dopuszcza się zarówno nieodmienną w ZUS, jak i odmienną w ZUS-ie. Zapis w […]

  • Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe (1)

    Na naszej stronie otwieramy nowy cykl. Od czasu do czasu, z częstotliwością, która powinna się wkrótce wyklarować, będziemy publikować wpis z cyklu Czy wiesz, że… Ciekawostki językowe. W jednym lub dwóch zdaniach będziemy przedstawiać jakąś zasadę języka polskiego czy znaczenie danego wyrazu. W jednym odcinku będzie się pojawiało od dwóch do czterech ciekawostek. Dziś trzy pierwsze. Nie ukrywamy, że dwie […]

  • Mnie, mi i akcent zdaniowy (wideo)

    Dziś po raz pierwszy odpowiadam w nietypowej formie nagrania wideo, ponieważ pytanie dotyczy akcentu zdaniowego i trudno byłoby sensownie odpowiedzieć na nie w formie pisemnej. Uwierz mnie – Uwierz mi. Zauważmy, że w obu tych zdaniach akcent pada w innym miejscu. Jest tak, ponieważ zdania Uwierz mnie i Uwierz mi są zdaniami różniącymi się od siebie znaczeniem. Zobacz: Mnie czy […]

  • Aguś, Oluś – czy to poprawne zdrobnienia imion?

    Pod wpisem Zdrobnienia i spieszczenia imion pan Bartłomiej napisał: Witam, mam wątpliwości odnośnie zdrobnień, a konkretnie odmiany tychże. Tyczy się to przede wszystkim tych zakończonych na -uś. Weźmy dla przykładu „Maciuś”, „Aguś”, „Oluś” czy „Bartuś” Czy to są w ogóle poprawne formy? (Zwłaszcza żeńskie – nie powinno być „Agusia” lub „Olusia”?) Jeśli tak to jak je poprawnie odmienić? Forma „Aguś” […]

  • Chcą uczcić powstańców. Kaleczą język polski

    Z okazji dzisiejszej rocznicy wybuchu powstania warszawskiego na Facebooku pojawia się wiele grafik związanych z tym wydarzeniem. Wczoraj natrafiłem między innymi na taką: Cóż… Szczerze mówiąc, trudno mi to nawet skomentować. Bo ja doskonale rozumiem, że każdy może różnego rodzaju błędy językowe popełniać. W zasadzie wszyscy bardziej lub mniej poważne błędy popełniamy. Nie jestem jednak w stanie pojąć, że ktoś, […]

  • Związki frazeologiczne. Wyrażenie, zwrot i fraza

    Frazeologizmy (związki frazeologiczne) to utarte w języku połączenia wyrazowe odtwarzane w całości. Od zwykłych połączeń słownych różnią się przede wszystkim tym, że ich znaczenie nie jest sumą znaczeń słów, z których dany związek się składa. Można powiedzieć, że związek frazeologiczny posiada cztery główne cechy, a są to: Nieciągłość składu polegająca na tym, że we frazeologizmie przynajmniej jeden z jego elementów […]

  • Skrócone nazwy instytucji – wielką czy małą literą

    Otrzymaliśmy ostatnio dwa pokrewne pytania. Wprawdzie krótko na nie odpowiedzieliśmy, chcemy jednak tutaj rozwinąć nasze wypowiedzi. Na Facebooku napisała do nas p. Zuzanna: Drodzy Państwo, proszę o wyjaśnienie pewnej kwestii związanej ze słowem galeria. W zasadzie to rzeczownik pospolity, jednak gdy ujmiemy go w kontekście Galeria Malta lub Galeria Krakowska mamy do czynienia z nazwą własną. Jak w takim razie […]

  • Dialogi. Czasownik po półpauzie – kiedy wielką, kiedy małą literą

    Pani Magdalena Rerget Wójcik zadała pod wpisem Tomasza Powyszyńskiego Jak pisać dialogi? Praktyczne porady następujące pytanie: Ja mam problem z pewnym dialogiem. Robię korektę do pewnego fanfick’a i nie jestem pewna paru dialogów. „– Ale jak? Tak? – Wypuściłam strumień gorącego powietrza w stronę karku chłopaka.” Teoretycznie treść po myślniku odnosi się do czynności, którą bohaterka wykonuje (punkt 4.), ale […]

  • Opacznie, nieopatrznie i opatrznie

    W Małym słowniku wyrazów kłopotliwych prof. Mirosława Bańki czytamy: opatrzność, czasem pisana wielką literą, pochodzi od dawnego przymiotnika opatrzny ‘przezorny, dbały’, który z kolei wywodzi się od czasownika opatrzyć. Podobieństwo dźwiękowe do słowa opaczność może być źródłem żartów językowych (por. tytuł książki Jeremiego Przybory, Przymknięte oko opaczności). Gorzej, gdy jest źródłem błędów ortograficznych. Warto sobie zapamiętać, że te jakże podobne […]

  • Wyliczenie poprzedzone określeniem ogólnym

    Na pytanie Czytelnika odpowiada Kamila Młodzianko. Witam Moje pytanie dotyczy poprawności zdania: „W czasie niwelacji punktów rozproszonych dla każdej pikiety należy wykonać odczyt kreską górną, kreską środkową, kreską dolną, kąta poziomego.” Dodam, że wykonuje się 4 osobne odczyty a wymienione kreski są narzędziem służącym do pomiaru odległości i nie stanowią elementu wskaźnikowego do pomiaru kąta, natomiast wartość kąta odczytuje się […]

  • Balotellego, a nie *Balotelliego!

    Naprawdę ciężko jest znieść kaleczenie polskiego języka przez naszych komentatorów sportowych. W ostatnich dniach, w czasie trwania Pucharu Konfederacji, moje uszy rani przede wszystkim błędna forma dopełniacza od wymienionego w tytule nazwiska włoskiego piłkarza, powtarzana z uporem maniaka: wczoraj przez Macieja Iwańskiego, tydzień temu przez – to szczególnie bolesne, biorąc pod uwagę jego ogólną dbałość o wysoki styl wypowiedzi – […]

  • Odmiana nazwy miejscowości Linia

    Choć zarówno pytanie, jak i odpowiedź są dziś dość krótkie, tworzę osobny wpis, ponieważ wiadomości o odmianie nazw miejscowości, zwłaszcza małych, naprawdę trudno znaleźć w polskim internecie. Witam! Mam dylemat jak odmienić nazwę miejscowości „Linia”. Będzie w Lini czy w Linii??? Pozdrawiam! To bardzo dobre pytanie. Wbrew bowiem temu, co moglibyśmy sądzić, nazwa tej miejscowości nie odmienia się jak rzeczownik […]

  • Myślnik i wielka litera w tłumaczeniach z angielskiego

    O odpowiedź na dzisiejsze pytanie Czytelniczki poprosiliśmy p. doktor Elżbietę Zarych z Uniwersytetu Jagiellońskiego, polonistkę i tłumaczkę literatury niemieckiej i włoskiej. Już w tym miejscu, na początku, chcielibyśmy bardzo gorąco podziękować Pani Doktor za poniższy wpis oraz za gwarancję, iż możemy liczyć na Jej pomoc przy rozstrzyganiu trudniejszych dylematów, zwłaszcza wtedy, gdy potrzebny jest głos kogoś, kto posiada kompetencje do […]

  • Boski, Boży – kiedy wielka, kiedy mała litera

    W ostatnio redagowanej książce natknąłem się na zaskakującą propozycję zapisu form wołacza określeń Boga i Maryi: boże, ile kosztuje łosoś? boże, wybacz mi te kłamstwa a nawet: jezu święty, matko boska. Aby być uczciwym, dla pełnego obrazu trzeba dodać, że główna bohaterka traktuje religijność tylko jako sztuczną tradycję, sama deklaruje się jako niewierząca. Narrator zaś w dużej mierze utożsamia się […]

  • Wywiad w prasie i internecie. Jak składać

    Wywiad jest wyjątkową formą przytaczania wypowiedzi ustnych i jednym z popularniejszych gatunków prasowych. Jednak nawet najlepszy wywiad straci na wartości, jeśli będzie nieczytelny dla odbiorcy. I właśnie temu – komunikatywności – podporządkowane są zasady składania wywiadów. Oto kilka podstawowych reguł. Nadrzędną zasadą jest oczywiście wyraźne oddzielenie wypowiedzi osoby przeprowadzającej wywiad od wypowiedzi danego rozmówcy. Najpopularniejszym sposobem jest wykorzystanie pisma półgrubego […]

  • Prezydent Krakowa, miasta Krakowa czy miasta Kraków

    Czasami zastanawiamy się, które z trzech powyższych form są poprawne. W stosunku do jakich jednostek administracyjnych i kiedy można użyć poszczególnych sformułowań. W języku nieurzędowym (np. w artykułach w czasopismach czy internecie) powinniśmy używać pierwszego określenia. W tej konstrukcji nazwa miejscowości – niezależnie od wielkości jednostki administracyjnej oraz od funkcji pełnionej przez daną osobę – jest zawsze odmienna: prezydent Warszawy, […]

  • Do Carrefoura czy do Carrefouru? Odmiana nazw sklepów

    Mam taki językowy dylemat. Jak powinno się mówić: Idę do Carrefour-a czy Carrefour-u ? A jak z Rossmann-em? Idę do Rossmann-a? Idę do Rossmann-u nie brzmi dobrze. Przecież nie mówi się: Idę do doma ale idę do domu, prawda? Serdecznie pozdrawiam Dajmy na to, że chce Pan nabyć biżuterię w sklepie sieci Kruk. Okazuje się, że nie pójdzie Pan do […]

  • Burmistrz Pionków czy Pionek?

    Na konkretnym przykładzie nieco szerzej omawiamy temat nazw miejscowości. Skąd się biorą dziwne niekiedy odmiany owych nazw? Na początek przytaczam list od Czytelnika: W pobliżu Radomia jest miejscowość Pionki. Zdarzyło się, że trafiły w moje ręce zaproszenia dla burmistrza, i tu następują problemy. Wszyscy mówią – burmistrza PIONEK, natomiast osoby przysyłające zaproszenia, z uporem maniaka wypisują burmistrza PIONKÓW. Jest mi […]

  • Przecinek i różne spójniki. Dylematów p. Mateusza cz. II

    Dziś rozstrzygamy pozostałe dylematy p. Mateusza. Piszę do Państwa, gdyż mam kilka językowych dylematów. Nie wiem, jak poprawnie napisać takie zdanie: Zastanawiam się, czy to zdanie napisałem poprawnie. Czy w tego typu zdaniach postawienie przecinka przed czy jest poprawne? Bądź coś takiego: 1. Zamierzam wybrać się na spacer z dzieckiem bądź z żoną lub z kolegą. 2. Kupię samochód albo […]

  • Funkcja i nazwisko – interpunkcja. Dylematów p. Mateusza cz. I

    Napisał do nas wczoraj rzadko już dziś spotykanej kultury Czytelnik, zadając kilka pytań. Postanowiliśmy odpowiedzieć na nie w dwóch osobnych wpisach. Dziś odpowiadam na drugą część mailowego pytania, którą poniżej przytaczam. Serdecznie Witam, Piszę do Państwa, gdyż mam kilka językowych dylematów. (…) Na Waszej stronie znalazłem już taki wątek, ale muszę się upewnić, czy i jak wydzielać imię i nazwisko […]


Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

Archiwa

marzec 2024
N P W Ś C P S
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31  

Nasze nagrania