Czy wykrzyknik zastępuje przecinek? Zbieg znaków interpunkcyjnych

Odpowiadamy na kolejne pytanie naszego Czytelnika:

Ostatnio spotkałem się z zapisem, gdy po wykrzykniku wystąpiła mała litera – zabieg ten rzadko spotykany, ale w pełni poprawny. Przykład takiego zdania:
Nie wkurzaj! mnie lepiej.
Problem pojawia się w zdaniach, gdy po wykrzykniku teoretycznie powinien pojawić się przecinek (wiem, niezbyt poprawnie się wyraziłem, ale chyba zrozumiecie, co mam na myśli), np.
Dalej!, Lewandowski, pokaż, co potrafisz.
I tu moje pytanie, czy po „Dalej!” powinienem postawić przecinek.

W poradni PWN http://so.pwn.pl/zasady.php?id=629845 za przykład podane są takie zdania:
Dzieci! proszę wstać!
Hop! hop! tu jesteśmy!
Z nich wnioskuję, że przecinka po wykrzykniku się nie stawia, bo gdyby wykrzykników tam nie było, to te zdania zapisalibyśmy w ten sposób:
Dzieci, proszę wstać!
Hop, hop, tu jesteśmy!
Ale to tylko moje wnioski…

Pytanie jest bardzo ciekawe. Jeśli chodzi o przywołany tekst z internetowego słownika ortograficznego PWN, to bardzo dobrze Pan wnioskuje. Tutaj pozwolę sobie poszerzyć to, co Pan przytoczył, jeszcze o informacje zawarte w Słowniku interpunkcyjnym Jerzego Podrackiego i Aliny Gałązki (PWN, Warszawa 2002). Warto je przywołać, gdyż pewne rzeczy tłumaczą jaśniej:

W wypadku zdań, w których na początku występuje wyraz, którym bezpośrednio zwracamy się do kogoś (najczęściej są to rzeczowniki w wołaczu) lub wykrzyknik (wyraz), najczęściej stosuje się obecnie dwa rozwiązania:

a. Stawiamy po tych wyrazach przecinek, na końcu zdania – wykrzyknik (znak interpunkcyjny).

Kasiu, zrób mi wreszcie obiad!

(…)

b. Dzielimy zdanie na dwa: po pierwszym – zawierającym wyraz tego typu, stawiamy wykrzyknik. Drugą część zaczynamy wielką literą i zamykamy kropką lub innym znakiem interpunkcyjnym.

Kasiu! Zrób mi wreszcie obiad.

(…)

c. W tekstach dawniejszych spotykało się ponadto trzecią możliwość, tzn. rozpoczynanie po pierwszym wykrzykniku (znaku interpunkcyjnym) dalszego toku wypowiedzi małą literą (dziś ten rodzaj interpunkcji i ortografii wychodzi z użycia). Zdania takie zamykane są drugim wykrzyknikiem lub kropką.

Czytelniku! nie załamuj się!

(…)

ZALECENIE Zaleca się, by wyraz występujący po wykrzykniku (znaku interpunkcyjnym) pisać wielką literą.

Wyrazy, po których stawiamy wykrzyknik (znak interpunkcyjny), mogą być umiejscowione także w środku zdania – jako wtrącenia. Wyróżniamy je tak jak inne wtrącenia: myślnikami lub przecinkami, rzadziej nawiasami.

Czy wiesz, że musisz – tak! musisz! – utrzymać ciągłość rodu? (B. Świderski)

(s. 40-41)

Ten sam słownik na stronie 53 w podrozdziale Znak zapytania, wykrzyknik w środku zdania a inne znaki informuje:

Jeśli znak zapytania lub wykrzyknik zbiegają się w środku zdania z przecinkiem lub średnikiem – w wyliczeniach, myślnikiem – zwłaszcza we wtrąceniach i cytatach, wielokropkiem, nie pomijamy żadnego z tych znaków.

Myślę, że warto tutaj zwrócić uwagę przede wszystkim na dwie informacje:

  1. Zalecane jest obecnie pisanie po wykrzykniku wielkiej litery.
  2. Przecinek można postawić po wykrzykniku tylko w przypadku, gdy wyrazy z wykrzyknikiem są składnikami wyliczenia (np. Jako powitanie możemy użyć: cześć!, hej!, yo! i tym podobne) lub gdy wyraz z wykrzyknikiem jest wtrąceniem (np. Znakomicie, tak!, doskonale).

Paweł Pomianek


One Reply to “Czy wykrzyknik zastępuje przecinek? Zbieg znaków interpunkcyjnych”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Jesteśmy pasjonatami polszczyzny i pracy ze słowem pisanym. Założyliśmy tę stronę, by dzielić się swoją wiedzą na temat naszego języka i rozwiązywać językowe dylematy naszych czytelników. Postawiliśmy sobie za cel także rzetelne przygotowywanie tekstów do druku i pomoc autorom podczas wszystkich kolejnych etapów procesu wydawniczego, dlatego oferujemy profesjonalną redakcję, korektę oraz skład i łamanie tekstu. Autorami tekstów na stronie są: Paweł Pomianek, gospodarz serwisu, właściciel firmy Językowe Dylematy, doświadczony redaktor tekstów oraz doradca językowy, a także zaproszeni goście.

Zadaj pytanie językowe!

Jeśli masz językowy dylemat, kliknij tutaj i zadaj pytanie.

Polub nas!

Najnowsze komentarze

  1. Przed pierwszym? Przed czy wynika to z tego? Naprawdę Pani o to pyta, czy zapomniała Pani czegoś wkleić, a miało…

  2. Dzień dobry. Mam dylemat językowy. Czy w podanym poniżej przypadku będzie występował przecinek przed "czy"? Chodzi mi o pierwsze użyte…

  3. Dzień dobry. Dostępne słowniki wskazują formę krótkofalowiec: https://sjp.pwn.pl/doroszewski/krotkofalowiec;5443948.html https://sjp.pwn.pl/so/krotkofalowiec;4455133.html

  4. Dzień dobry Mam pytanie, a zarazem dylemat. Jestem twórca filmów na kanale YT. Jako twórca, często pełnię także rolę lektora.…

  5. Polszczyzna jest językiem, w którym wyrazy odmieniamy. Aby nie odmieniać danego wyrazu, musi istnieć reguła na podparcie tego zwyczaju lub…

  6. Czy nazwy takie jak Windows, Linux i FreeBSD się odmieniają przypadki? Czy poprawnie jest «Aplikacja dla Windows», «Aplikacja dla Linux»…

  7. Nie, w tym przypadku nie jest to konieczne. Wiele zależy od tego, czy używamy dla myśli jakiegoś specjalnego oznaczenia, czy…

  8. Czy myśli bohaterów też wprowadzamy koniecznie nowym akapitem jak wypowiedzi? Pozdrawiam

  9. Odpowiedź można z łatwością znaleźć w poradni językowej PWN: tutaj. „Akademia pana Kleksa”.

  10. "Akademia Pana Kleksa" czy "Akademia pana Kleksa" - który tytuł jest poprawny?

Archiwa

sierpień 2013
N P W Ś C P S
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

Nasze nagrania