Z jakich słowników korzystać?

Poniżej prezentujemy listę słowników za pomocą których, można samodzielnie rozstrzygnąć przynajmniej dużą część językowych dylematów.

E-słowniki i strony internetowe

Jako że działamy w sieci, pierwszeństwo musimy przyznać ważnym stronom i słownikom internetowym. Przede wszystkim polecam słowniki PWN-owskie:

• Słownik ortograficzny: http://so.pwn.pl/
• Słownik języka polskiego: http://sjp.pwn.pl/
• Uniwersalny słownik języka polskiego: http://usjp.pwn.pl/ (najbardziej szczegółowy, jednak dostęp do poszczególnych haseł jest płatny).

Polecam ponadto jeszcze trzy strony:

• http://www.sjp.pl/ – Słownik ortograficzny, języka polskiego, wyrazów obcych i słownik do gier w jednym.
• http://poradnia.pwn.pl/lista.php – w poradni językowej znajdziecie odpowiedzi na konkretne pytania, które niejednokrotnie pokrywają się z naszymi problemami.
• http://filolozka.brood.pl/ – blog podobny do niniejszego, tylko działający już od dawna. Uważam, że prowadzony bardzo ciekawie, z humorem, a jednocześnie rzetelnie.

Poniżej prezentujemy listę słowników pogrupowanych na poszczególne typy. Wyjaśniamy również, czego przede wszystkim należy szukać w słownikach poszczególnego rodzaju.

Słowniki ogólne

Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1-4, Warszawa 2003.
Bogusław Dunaj (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, Warszawa 1996.
Mieczysław Szymczak (red.), Słownika języka polskiego, t. 1-3, Warszawa 1994.
Witold Doroszewski (red.), Słownika języka polskiego, t. 1-11, Warszawa 1958-1969.
Mirosław Bańko red., Inny słownik języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 2000.

Czego szukamy w słownikach ogólnych:

• poprawnego znaczenia wyrazu;
• odmiany;
• czy dany wyraz w ogóle występuje w języku polskim.

Słowniki frazeologiczne

Piotr Müldner-Nieckowski, Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 2003.
Anna Kłosińska, Elżbieta Sobol, Anna Stankiewicz, Słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Warszawa 2005.
Alicja Nowakowska i inni, Słownik frazeologiczny w układzie tematycznym i alfabetycznym.
Stanisław Bąba, Jarosław Liberek, Mały słownik frazeologiczny współczesnego języka polskiego, Warszawa-Kraków 2003.
Stanisław Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. 1-2, Warszawa 1967-1968.

Czego szukamy w słownikach frazeologicznych:

• czy dany związek istnieje;
• czy konkretne słowo używane w związku nie zostało zamienione na inne;
• znaczenie danego związku frazeologicznego.

Słowniki synonimów i antonimów

Andrzej Dąbrówka, Ewa Geller, Ryszard Turczyn, Słownik synonimów, Warszawa 1994.
Zofia Kurzowa, Zofia Kubiszyn-Mędrala, Mirosław Skarżyński, Justyna Winiarska, Słownik synonimów polskich, Warszawa 2002.
Stanisław Skorupka (red.), Słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa 1957.
Marta Pawlus, Beata Gajewska, Słownik synonimów i antonimów, Bielsko-Biała 1997.
Andrzej Dąbrówka, Łukasz Dąbrówka, Ewa Geller, Słownik antonimów, Warszawa 1995.

Czego szukamy w słownika synonimów i antonimów:

• wyrazów o znaczeniu podobnym (synonimy) lub przeciwstawnym (antonimy).

Słowniki wyrazów obcych

Lidia Wiśniakowska (red.), Słownik wyrazów obcych PWN.
Irena Kamińska-Szmaj (red.), Milenijny Słownik Wyrazów Obcych, Wrocław 2003.
Elżbieta Sobol, Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1996.
Jan Tokarski, Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1971.
Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1967.

W słowniku sprawdzamy:

• znaczenie wyrazu;
• pochodzenie wyrazu;
• pisownię wyrazu;
• czy słowo jest wyrazem obcym, czy przyswojonym.

Słowniki poprawnościowe

Lidia Drabik, Elżbieta Sobol, Szkolny słownik poprawnej polszczyzny PWN.
Jan Grzenia, Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 2004.
Andrzej Markowski, Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, Warszawa 2000.
Andrzej Markowski (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny.

W tego typu słownikach znajdziemy:

• wyrazy, których użycie szczególnie często stanowi trudność dla mówiących i piszących po polsku;
• nazwy własne: osobowe oraz geograficzne – ich poprawne użycie i odmianę.

Słowniki ortograficzne i interpunkcyjne

Edward Polański, Wielki słownik ortograficzny języka polskiego PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, Warszawa 2003.
Jerzy Podracki, Wielki słownik ortograficzno-fleksyjny, 2001.
Irena Kamińska-Szmaj, Nowy słownik ortograficzno-gramatyczny, 2007.
Edward Polański, Aldona Skudrzyk, Słownik pisowni łącznej i rozdzielnej, Gdańsk 2000.
Jerzy Podracki, Słownik interpunkcyjny języka polskiego z zasadami przestankowania, Warszawa 1993.
Alina Gałązka, Jerzy Podracki, Kieszonkowy słowniczek interpunkcyjny PWN, 2001.

W słownikach znajdziemy:

• typowe zasady użycia wyrazu;
• transkrypcję;
• podstawowe zasady interpunkcji.

Słowniki odmiany wyrazów

Henryk Wróbel i inni (red.), Mały słownik odmiany wyrazów trudnych, Warszawa 1993.
Stanisław Mędak, Słownik form koniugacyjnych czasowników polskich, Kraków 1997.
Stanisław Mędak, Słownik odmiany rzeczowników polskich, Kraków 2003.
Jan Grzenia, Słownik nazw własnych PWN, Warszawa 1998.
Izabela i Jerzy Bartmińscy, Słownik wymowy i odmiany nazwisk obcych, Bielsko-Biała 1997.
Mirosław Bańko, Maria Krajewska, Słownik wyrazów kłopotliwych PWN, Warszawa 1994.
Jerzy Podracki, Słownik skrótów i skrótowców, Warszawa 1999.

Sprawdzamy:

• odmianę danego wyrazu;
• typ odmiany wyrazów, do których zalicza się dane słowo (np. konkretna koniugacja czy deklinacja).

Poradniki
Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego, t. II: Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005.
Hanna Jadacka, Kultura języka polskiego, t. I: Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2006.
Tomasz Karpowicz, Kultura języka polskiego, t. III: Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009.

*****************

W Bazie informacji znajdziesz omówienie absolutnie podstawowych kwestii dotyczących poprawnego używania języka polskiego. Baza może być przydatna na co dzień przy tworzeniu tekstów (zwłaszcza pisanych). Pozostanie ona na blogu na stałe. Dzięki temu, przy części tematów omawianych później będziemy mogli odwołać się do tych wpisów.